Hollanda’daki tarihi çevre davasını Shell kazandı: “Petrol devi emisyonlarını azaltmak zorunda değil”

Lahey Temyiz Mahkemesi, petrol ve doğalgaz devi Shell’in 2030 yılında kadar karbondioksit salımını yüzde 45 azaltmasını öngören yerel mahkeme kararını bozdu. Shell, kararı sevinçle karşıladı. Çevre örgütleri ise tepkili.

Çevre Savunma Örgütü (Millieudefensie) tarafından 2019 yılında açılan davada Lahey Mahkemesi, iklim değişikliği konusunda “tarihi” olarak değerlendirilen bir karar imza atmıştı.

Mahkeme, 2021 yılında verdiği kararda, “iklim değişikliğinin, yaşam hakkı ve kesintisiz aile yaşamı gibi insan hakları açısından tehdit oluşturduğunu” belirterek, Shell’in karbondioksit salımını 2030 yılına kadar yüzde 45 azaltması gerektiğine hükmetmişti.

Lahey Temyiz Mahkemesi, Shell’in bu konudaki itirazını salı günü karar bağladı. Temyiz mahkemesi, yerel mahkeme tarafından 2021 yılında Shell aleyhine alınan kararı bozdu.

Mahkemeye göre, Shell’in zararlı gaz salımını azaltma konusunda topluma karşı bir sorumluluğu bulunsa da, şirketin emisyonlarını belli oranda azaltmaya zorlanabileceği anlamına gelmiyor.

Yargıç, böylesine küresel bir sorumluluğunun, sadece bir şirkete yüklenemeyeceğini ve Shell’in diğer şirketlerden daha fazlasını yapmasının hiçbir anlamı olmadığını söyledi.

Temyiz mahkemesi, iklim biliminin, bireysel bir şirkete belirli azaltma hedeflerini dayatmak için yeterli temel sağlamadığını da vurguladı.

Mahkeme, Shell’in, “üretimi azaltırsak diğer şirketler daha fazla petrol ve gaz üretimine yönelir” savunmasını da haklı buldu.

Temyiz mahkemesine göre, Shell’e verilen ceza, petrol ve gaza olan talebi azaltmayacak, sadece müşterilerin başka bir tedarikçiye geçmesini sağlayacak.

Kararda, “Shell daha az petrol ve gaz satarsa, boşluğu diğer şirketler dolduracak. Fosil yakıtların tüketiciye ulaşmaması pek olası değil” denildi.

-Shell yüzde 2 sorumlu

Çevre Savunma Örgütü, temyiz mahkemesinin kararını, “acı verici” olarak değerlendirdi. Örgüt yöneticisi Donald Pols, Shell gibi büyük kirleticilere karşı mücadeleye devam edeceklerini belirterek, “Bu dava, büyük kirleticilerin tehlikeli iklim değişikliğiyle mücadeledeki sorumlulukları konusundaki tartışmayı daha da alevlendirdi” dedi.

Davaya müdahil olan çevre örgütü Greenpeace de, kararı hayal kırıklığı olarak değerlendirdi. Örgüt yöneticisi Andy Palmen, “Shell’in çevreyi kirletmeye devam edilmesine izin verildiği için hayal kırıklığına uğradık” diye konuştu.

Shell ise, kararı memnuniyetle karşıladı. Şirketin yönetim kurulu başkanı Wael Sawan, hedeflerinin, 2050 yılına kadar “sıfır emisyonlu” bir enerji şirketine dönüşmek olduğunu söyledi.

Sawan, geçen aylarda Hollanda medyasına yaptığı açıklamada, katı önlemlere karşı, gerekirse uluslararası mahkemeye gideceklerini belirtmişti.

İklim değişikliğine ilişkin çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşu Carbon Majors’un verilerine göre, küresel emisyonların yüzde 2’sinden Shell sorumlu.

Örgütün araştırmasına göre Shell, iklim krizinde en büyük paya sahip şirketler listesinde 9. sırada yer alıyor.

(BBC/AN/ŞEB)